Badanie realizowano w styczniu i lutym 2021
Wyniki badań wskazują na pogorszenie się sytuacji pomorskich przedsiębiorstw w stosunku zarówno do stycznia, jak i do lipca 2020 roku. Oceny okazały się nieco gorsze, niż te wystawione po pierwszej fali pandemii.
OGÓLNA KONDYCJA FIRM
Przedstawiciele firm biorących udział w badaniu ocenili aktualną kondycję swoich przedsiębiorstw jako umiarkowanie dobrą (średnia 5,29 na skali od 0 do 10), ale wyraźnie gorszą, niż przed pandemią, kiedy to średnia ocena dla kondycji firm wyniosła 7,66. Oceny okazały się również nieco gorsze, niż te wystawione po pierwszej fali pandemii (5,55). Takie zjawisko zaobserwowano w prawie każdej z analizowanych grup firm – niezależnie od jej lokalizacji, rozmiaru, czy branży.
Pogorszenie kondycji deklaruje 41,5% firm, a 27% ocenia ją jako zbliżoną do lipca 2020. Tylko nieco ponad 30% przedsiębiorstw ocenia swój stan lepiej, niż w lipcu 2020.
Regulacje i ograniczenia wprowadzane odgórnie w związku z pandemią dotknęły ponad 3/4 firm, które wzięły udział w badaniu. W przypadku 14% firm sytuacja była na tyle trudna, że ich właściciele zmuszeni byli podjąć decyzję o zawieszeniu lub zamknięciu działalności.
SYTUACJA FINANSOWA
Pogorszenie kondycji firm w dużej mierze jest konsekwencją zmniejszenia się przychodów – prawie 50% badanych firm uzyskało niższe przychody w stosunku do lipca 2020. Warto zaznaczyć, że przychody firm wyglądały podobnie zarówno w rdzeniu i strefie funkcjonowania jak i pozostałej części województwa.
Obniżenie przychodów w stosunku do lipca 2020 stwierdza 66% przedsiębiorstw handlowych, 64% – produkcyjnych i 55,5% – budowlanych.
Wzrosty przychodów w okresie pandemii zadeklarowało 10% badanych firm – częściej o wzroście przychodów mówili reprezentanci firm średnich oraz firm z branży usługowej.
Jako główne przyczyny aktualnej sytuacji podawano spadek popytu oraz obowiązek zawieszenia lub ograniczenia działalności wynikający z ustanawianych rozporządzeń. 4,4% firm miało problem z eksportem swoich produktów.
Największy problem z popytem miały firmy produkcyjne (90,5%), natomiast dodatkową przyczyną spadku przychodów firm z branży budowlanej są problemy z zaopatrzeniem (34,7%) i brak pracowników (33,1%).
Problemy z płynnością finansową podczas pandemii zadeklarowało 40% badanych. Problemy te dotyczyły częściej firm z branży produkcyjnej, a także nieco częściej firm najmniejszych, niż średnich.
W obliczu problemów z płynnością finansową, firmy przede wszystkim angażowały prywatne środki właścicieli (szczególnie wśród firm mikro). Badani poszukiwali pomocy także w rządowej tarczy antykryzysowej, rezerwach finansowych oraz oszczędnościach wygenerowanych poprzez ograniczanie kosztów bieżącej działalności. 45% firm zdeklarowało, że pozyskane środki zapewniły całkowicie lub w znacznym stopniu utrzymanie płynności finansowej firmy.
Brak opóźnień w płatnościach zobowiązań zadeklarowało 73% reprezentantów badanych firm. Jednocześnie 48% firm doświadcza opóźnień ze strony kontrahentów, przy czym najbardziej problem ten dotyczy firm średnich, wśród których prawie ¾ boryka się z tym zjawiskiem.
ZMIANY ORGANIZACYJNE W FIRMACH
Wśród zmian organizacyjnych, które wprowadzono w firmach w związku z pandemią, najczęściej wymieniano częściowe przejście na pacę zdalną, skrócenie czasu pracy i wykorzystywanie płatnych urlopów przez pracowników (to w szczególności wśród firm z branży produkcyjnej i budowlanej), a także zmniejszanie wynagrodzeń/liczby pracowników sezonowych (nieco częściej w firmach usługowych, niż w innych branżach). Blisko 1/3 badanych firm nie wprowadziła żadnych zmian w organizacji pracy przedsiębiorstwa.
Pandemia wymusiła na ponad 2/3 badanych firm zmiany w prowadzonej działalności – najczęściej wymieniano zmianę marży sprzedaży (27%), zmianę sposobów dotarcia do klienta (27%), poszukiwanie nowych dostawców (23% na poziomie wszystkich firm, a w branży budowlanej 41%) i zawieszenie lub ograniczenie usług albo sprzedaży (22%), a także wprowadzenie nowych produktów/usług lub dostosowanie istniejących do aktualnych potrzeb (22%), oraz renegocjację posiadanych kontraktów (18% ogółu firm, 20% firm z branży usługowej).
W badanej próbie tylko nieco ponad 10% firm prowadzi działalność eksportową. Blisko połowa z tych firm (49%) w związku z pandemią doświadczyła spadku przychodów z eksportu, najbardziej dotyczy to firm z branży produkcyjnej i usługowej. W przypadku 39% firm prowadzących działalność eksportową nie nastąpiły żadne zmiany w przychodach z eksportu (częściej w firmach handlowych, niż w innych branżach).
KORZYSTANIE ZE WSPARCIA PUBLICZNEGO
Ze wsparcia kierowanego do przedsiębiorców w związku z pandemią skorzystało 79% badanych firm. Trzy czwarte wśród tych firm skorzystało jedynie ze wsparcia bezzwrotnego. Wsparcie zwrotne lub częściowo zwrotne częściej deklarowali przedstawiciele firm małych i średnich.
Wśród najczęściej wymienianych narzędzi wsparcia wymieniano: pożyczkę z Powiatowego Urzędu Pracy, zwolnienie ze składek ZUS na 3 miesiące oraz świadczenie postojowe (17%).
Ponad połowa firm zdeklarowała, że środki uzyskane z różnych rodzajów wsparcia w niewielkim stopniu pomogły w utrzymaniu działalności (54% przedstawicieli firm wystawiło ocenę poniżej 5, na skali od 1 do 10). Uzyskane środki najmniejszy wpływ miały na wsparcie działalności najmniejszych firm oraz firm z branży handlowej.
ROKOWANIA NA PRZYSZŁOŚĆ
Prawie połowa badanych przewiduje, że w ciągu najbliższych 6 miesięcy przychody ich firm pozostaną na podobnym poziomie, jak dotychczas, a blisko 22% badanych spodziewa się, że za pół roku przychody ich firm będą mniejsze.
W związku z pandemią 38% firm ograniczyło lub zrezygnowało z planów inwestycyjnych na 2021 rok, zaś połowa nie planowała żadnych inwestycji na ten rok. Przewidywania firm odnośnie funkcjonowania w perspektywie najbliższych 12 miesięcy można uznać za umiarkowanie optymistyczne. Prawie połowa firm ocenia swoje szanse na funkcjonowanie bez dalszego wsparcia na przynajmniej 70%, (bardziej pozytywnie w przyszłość patrzą przedstawiciele średnich firm).
Nieco gorzej oceniane są szanse na powrót firmy do rozmiarów i zakresu działalności przynajmniej takich, jak przed pandemią. Najgorzej oceniane są szanse na powrót całej branży gospodarczej, w której funkcjonuje firma – jedynie co czwarta firma oceniła te szanse na przynajmniej 70%.Najbardziej optymistycznie w przyszłość patrzą reprezentanci firm z branży usługowej.
FIRMY, KTÓRE ZAWIESIŁY DZIAŁALNOŚĆ
Wśród firm, które zmuszone były do zamknięcia działalności dominują mikro-firmy z branży usługowej, bardzo często działające na rynku dłużej, niż 10 lat. Firmy te deklarują, że skorzystały ze wsparcia publicznego – na ogół bezzwrotnego, ale przyznane środki i zwolnienia z opłat nie wystarczyły, aby możliwe było utrzymanie działalności.
Badanie pomorskich MSP realizowane było przez PBS Sp. z o.o. na zlecenie Pomorskiego Funduszu Rozwoju Sp. z o.o.
